Άμεση Εφαρμογή στα Καλώδια Ισχύος και τις Γραμμές Μεταφοράς Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών

Εισαγωγή

Οι συζητήσεις γύρω από την ενσωμάτωση των γραμμών μεταφοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών στην Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Κατασκευή Προϊόντων (Construction Products Directive – CPD) ξεκίνησε σχεδόν πριν από είκοσι χρόνια. Από εκείνη τη στιγμή, η Οδηγία για την Κατασκευή Προϊόντων έχει γίνει Κανονισμός Κατασκευής Προϊόντων (Construction Products Regulation – CPR) και πλέον αναμένεται η επέκταση του CPR στα καλώδια ισχύος και στις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών (τόσο στα μεταλλικά, όσο και στα οπτικά) να τεθεί σε εφαρμογή την 1η Ιουλίου 2016.

Από την ημερομηνία αυτή, η οποία επιβεβαιώνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι προμηθευτές των καλωδίων ισχύος και των γραμμών μεταφοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών που προορίζονται για την εγκατάσταση τους στο εσωτερικό των κτιρίων και άλλων κατασκευών (εσωτερικά δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών) είχαν στην διάθεση τους 12 μήνες για να λάβουν για κάθε ένα προϊόν ξεχωριστά, πιστοποίηση σε μια δεδομένη επίδοση στη φωτιά, γνωστή ως ΕυρωΚλάση (EuroClass), προκειμένου να μπορέσουν τα εν λόγω προϊόντα να διακινηθούν σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ήδη από την 1η Ιουλίου 2017 η εφαρμογή της οδηγίας στις χώρες κράτη μέλη είναι υποχρεωτική, αναμένοντας πάντοτε και την Εθνική θέση με του έκδοση του σχετικού Προεδρικού Διατάγματος, το οποίο θα καθορίζει την Ευρωκλάση των γραμμών μεταφοράς ανά χώρο και κτίριο.

Στη συνέχεια συνοψίζονται οι προδιαγραφές στις οποίες βασίζεται η πιστοποίηση αυτή, καθώς και οι αναφορές στο CPR που ορίζουν σαφώς τη χρήση των καλωδίων ισχύος και των γραμμών μεταφοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών των διαφόρων ΕυρωΚλάσεων.

Πιστοποίηση Γραμμών Μεταφοράς Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών

Από την στιγμή που ο CPR τεθεί σε ισχύ, η κατάταξη της επίδοσης των καλωδίων ισχύος και των γραμμών μεταφοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών στη φωτιά θα πρέπει να βασίζεται στην «ικανότητα αντίδρασης» τους σε αυτή.

Το πρότυπο ΕΛΟΤ EN 13501-6: 2014, καθορίζει επτά βασικές ΕυρωΚλάσεις την Αca, τη Β1ca, τη Β2ca, τη Cca, τη Dca, την Εca και την Fca με αναφορά στα μετρούμενα αποτελέσματα, όταν τα καλώδια ισχύος και οι γραμμές μεταφοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών υπόκεινται σε μια σειρά από δοκιμές επιδόσεων στη φωτιά. Οι δοκιμές αυτές βασίζονται στα πρότυπα ΕΛΟΤ EN 60332-1-2, ΕΛΟΤ EN 50399 και ΕΛΟΤ EN ISO 1716.

Η ΕυρωΚλάση Αca περιλαμβάνει τα καλώδια ισχύος και τις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών που χαρακτηρίζονται από χαμηλή συνολικά θερμότητα καύσης κατά τη δοκιμή τους σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ EN ISO 1716. Τα καλώδια ισχύος και οι γραμμές μεταφοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών που συμμορφώνονται με αυτή την απαίτηση δεν πρέπει να συγχέονται με εκείνα που διατηρούν κάποιο επίπεδο λειτουργικής απόδοσης όταν υπόκεινται σε συνθήκες φωτιάς (π.χ. τα καλώδια ή οι γραμμές μεταφοράς που χρησιμοποιούνται για την ακεραιότητα ενός κυκλώματος).

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το αντικείμενο της «αντίστασης στη φωτιά» είναι επίσης μέσα στο γενικό πεδίο εφαρμογής του CPR, αλλά η επέκτασή του στα καλώδια ισχύος και στις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών ακολουθεί ένα διαφορετικό χρονοδιάγραμμα από αυτό της «αντίδρασης» τους στη φωτιά.

Για τα υπόλοιπα καλώδια ισχύος και τις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών, οι ΕυρωΚλάσεις Β1ca, Β2ca, Cca και Dca αξιολογούνται με προοδευτικά χαμηλότερες απαιτήσεις κατά την δοκιμή τους σύμφωνα με το πρότυπο ΕΛΟΤ EN 50399. Τα καλώδια ισχύος και οι γραμμές μεταφοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών της ΕυρωΚλάσης Eca πληρούν τις ελάχιστες συνιστώμενες απαιτήσεις του προτύπου ΕΛΟΤ EN 60332-1-2, ενώ τα καλώδια και οι γραμμές μεταφοράς της Ευρωκλάσης Fca δεν τις πληρούν.

Επιπλέον, στις ΕυρωΚλάσεις Β1ca, Β2ca, Cca και Dca, η παραγωγή καπνού (s), φλεγόμενων σταγονιδίων (d) και όξινων αερίων (a) αντιμετωπίζονται από τα αποτελέσματα άλλων δοκιμών, σύμφωνα με τα πρότυπα ΕΛΟΤ EN 61034-2, ΕΛΟΤ EN 50399 και ΕΛΟΤ EN 50267-2-3 (σήμερα ΕΛΟΤ EN 60754-2), αντίστοιχα. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε μια γενική μορφή ΕυρωΚλάσης:

όπου:

• Χ είναι η ΕυρωΚλάση,
• s η δημιουργία καπνού με m = 1, 1a, 1b, 2 ή 3,
• d τα φλεγόμενα σταγονίδια με n = 0, 1 ή 2, και
• a η απελευθέρωση όξινου αερίου με p = 1, 2 ή 3

Σε όλες τις περιπτώσεις ο χαμηλότερος αριθμός/σήμανση του s, του d και του a αντιπροσωπεύει την καλύτερη επίδοση στη φωτιά.

Η όλη διαδικασία της πιστοποίησης και σήμανσης καθορίζεται στο εναρμονισμένο πρότυπο ΕΛΟΤ EN 50575, που έχει πλέον κυρωθεί από την CENELEC, έχει εκδοθεί από τον ΕΛΟΤ ως ΕΛΟΤ EN 50575, και το οποίο έχει γίνει αποδεκτό από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή TC215. Το ΕΛΟΤ ΕΝ 50575 είναι εισηγμένο στoν επίσημο ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με «ημερομηνία εφαρμογής» την 1η Ιούλη 2016.

Ένας από τους σημαντικότερους πονοκέφαλους είναι η απουσία των γραμμών μεταφοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών από την έναρξη των διεργασιών του ΕΛΟΤ TS 50576, ενός εγγράφου το οποίο καθορίζει τους κανόνες, γνωστοί ως κανόνες ExAp, με τους οποίους τα αποτελέσματα των δοκιμών για την κατασκευή μιας γραμμής μεταφοράς μπορεί να επεκταθούν και σε άλλες γραμμές μεταφοράς παρόμοιας κατασκευής. Η απουσία αυτή αντιμετωπίζεται σταδιακά, αλλά μπορεί να μην είναι διαθέσιμη για όλες τις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών μέχρι τις αρχές του 2017.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το δεύτερο αντικείμενο του CPR που αναφέρεται στην «αντίσταση στη φωτιά» έχει εφαρμογή στις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών όπου η φύση και η λειτουργία τους θεωρείται κρίσιμη, όπως στις γραμμές μεταφοράς συναγερμού πυρκαγιάς.

Εφαρμογή των Ευρωκλάσεων στις Γραμμές Μεταφοράς

Ενώ το θέμα της πιστοποίησης έχει καθαρά και μόνο εμπορική σημασία για τους κατασκευαστές καλωδίων ισχύος και γραμμών μεταφοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών, αντίθετα οι προμηθευτές, οι σύμβουλοι μελετητές, οι εγκαταστάτες και οι τελικοί χρήστες θα πρέπει πρωτίστως να μεριμνήσουν για το πού μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα καλώδια και οι γραμμές μεταφοράς μιας δεδομένης ΕυρωΚλάσης και να το εφαρμόσουν. Στο CPR απαιτείται σαφώς οι υφιστάμενες οδηγίες επίδοσης στη φωτιά να αντικατασταθούν με τους ορισμούς κάθε ΕυρωΚλάσης.

Όσον αφορά τις γραμμές μεταφοράς ηλεκτρονικών επικοινωνιών, η Ελλάδα έχει εκδώσει την υπ. αριθμ. 41020/819 (ΦΕΚ2776Β/17.10.2012) Κοινή Υπουργική Απόφαση των Υπουργείων Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων – Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, στην οποία υπάρχει ειδική αναφορά σχετικά με την ευφλεξιμότητα και την εκπομπή καπνού των γραμμών μεταφοράς.

Επιπλέον, υπάρχουν ορισμένα πρότυπα που έχουν κανονιστικές αναφορές στην επίδοση στη φωτιά. Συγκεκριμένα, στα πρότυπα ΕΛΟΤ EN 50174-1, -2 και -3 περιλαμβάνεται το παρακάτω κείμενο:

«Information technology cables that do not comply with the minimum recommended performance requirements of EN 60332-1-2 shall either be:

1) terminated inside the building, within 2 m (unless an alternative distance if specified by local regulations) of the point of internal penetration of the external fire barrier (e.g. floor/ceiling/wall)

Or

2) any length exceeding 2 m (unless an alternative distance if specified by local regulations) is installed within trunking or conduit that is considered as a fire barrier in accordance with local fire regulations.
NOTE: This also applies where the cable has to pass through a space between two external fire barriers within a building»

Τα καλώδια και οι γραμμές μεταφοράς της ΕυρωΚλάσης Fca δεν πληρούν τις ελάχιστες απαιτήσεις του ΕΛΟΤ EN 60332-1-2, επομένως σε όλα τα πρότυπα και τους κανονισμούς που αναφέρεται το ΕΛΟΤ EN 60332-1-2 θα πρέπει να εισαχθεί η ΕυρωΚλάση Εca.

Αναφορές

i. ΕΛΟΤ EN 13501-6 (2014): Ταξινόμηση δομικών προϊόντων και στοιχείων σχετικά με την φωτιά – Μέρος 6: Ταξινόμηση βάσει στοιχείων που προέρχονται από δοκιμές έκθεσης σε ηλεκτρικά καλώδια

ii. ΕΛΟΤ EN 50267-2-3 (1999): Μέθοδοι δοκιμών κοινής εφαρμογής για καλώδια σε συνθήκες πυρκαγιάς – Δοκιμές στα αέρια που εκλύονται κατά την καύση των υλικών από τα καλώδια – Μέρος 2-3 : Διαδικασίες – Καθορισμός του βαθμού οξύτητας των αερίων των υλικών καλωδίων με τον προσδιορισμό της μέσης σταθμισμένης τιμής του ph και της αγωγιμότητας.

iii. ΕΛΟΤ EN 50399 (2011): Μέθοδοι δοκιμής κοινής εφαρμογής για καλώδια σε συνθήκες πυρκαγιάς – Μέτρηση απελευθέρωσης θερμότητας και παραγωγής καπνού σε καλώδια κατά τη δοκιμή εξάπλωσης της φλόγας – Συσκευή δοκιμής, διαδικασία, αποτελέσματα.

iv. ΕΛΟΤ EN 60332-1-2 (2004): Δοκιμές ηλεκτρικών και ινοοπτικών καλωδίων σε συνθήκες πυρκαγιάς – Μέρος 1-2: Δοκιμή για κατακόρυφη διάδοση της φλόγας σ’ έναν αγωγό ή μονωμένο καλώδιο – Διαδικασία για προαναμεμειγμένη φλόγα 1kW.

v. ΕΛΟΤ EN 60754-2 (2014): Δοκιμές στα αέρια που εκλύονται κατά την καύση των υλικών από τα καλώδια – Μέρος 2 : Προσδιορισμός της οξύτητας (με μέτρηση του ph) και της αγωγιμότητας.

vi. ΕΛΟΤ EN 61034-2 (2013): Μέτρηση της πυκνότητας του καπνού καλωδίων που καίγονται κάτω από καθορισμένες συνθήκες – Μέρος 2: Απαιτήσεις και διαδικασία δοκιμής (IEC 61034-2).

vii. ΕΛΟΤ EN 50575 (2016): Καλώδια ισχύος, ελέγχου και επικοινωνίας – Καλώδια για γενικές εφαρμογές σε κατασκευαστικές εργασίες που υπόκεινται στις απαιτήσεις της αντίδρασης στη φωτιά.

viii. ΕΛΟΤ EN ISO 1716 (2011): Δοκιμές αντίδρασης σε φωτιά για δομικά προϊόντα – Προσδιορισμός συνολικής θερμότητας καύσης (θερμιδική αξία) (ISO 1716).

ix. ΕΛΟΤ CLC TS 50576 (2014): Ηλεκτρικά καλώδια – Επεκτεταμένη εφαρμογή των αποτελεσμάτων δοκιμής.